Περίληψη: ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΟΠΩΣΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΣΕΡΟΤΟΝΙΝΗΣ (5-ΗΤ) ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ
Η μείωση της απόδοσης κατά την άσκηση οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως η κεντρική κόπωση. Το σεροτονινεργικό σύστημα εξαπλώνεται σε πολλές περιοχές του εγκεφάλου και γι αυτό το λόγο είναι υπεύθυνο για πολλές βιολογικές και νευρολογικές διεργασίες, όπως διάθεση, μνήμη, ύπνος, γνώση κ.ά.. Η σεροτονίνη ή 5-υδροξυτρυπταμίνη (5-ΗΤ) συμβάλλει, ως νευροδιαβιβαστής, στην πρόωρη εκδήλωση της κεντρικής κόπωσης. Σκοπός της ανασκοπικής εργασίας είναι η κατανόηση της λειτουργίας της σεροτονίνης, αν δημιουργεί επιπτώσεις ως προς την απόδοση-επίδοση και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν.
Οι έρευνες συλλέχθηκαν μέσω διαδικτυακών βιβλιοθηκών (π.χ. Google 5cholar, PubMed). Χρησιμοποιήθηκαν δύο προσεγγίσεις, η διατροφική και η φαρμακολογική. Τα συστατικά ΙΝΑΑ (Large Neutral Amino Acids) και ΒCΑΑ (Βranched Chain Amino Acids), οι υδατάνθρακες, η τρυπτοφάνη και οι πρωτεΐνες επηρεάζουν το κλάσμα πλάσμα ελεύθερης τρυπτοφάνης:ΒCΑΑ, το οποίο είναι ένας δείκτης της παραγωγής 5-ΗΤ στον εγκέφαλο.
Υψηλές δόσεις ΒCΑΑ αυξάνουν την αμμωνία (ΝΗ3) στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό στους ανθρώπους, μόνο στην παρατεταμένη άσκηση. Επίσης, η απελευθέρωση ελεύθερων λιπαρών οξέων στο πλάσμα συμβάλλει στην εγκεφαλική πρόσληψη της f-Τrρ του πλάσματος. Στη δεύτερη περίπτωση χρησιμοποιήθηκαν αγωνιστές ή ανταγωνιστές ή SSRI (αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης),που επηρεάζουν την δράση της σεροτονίνης. Για παράδειγμα, χρήση φλουοξετίνης (SSRI) 6 ώρες πριν από τη δοκιμασία ή 2 εβδομάδες πριν επί καθημερινής βάσεως δεν επιφέρει κανένα αποτέλεσμα στη δύναμη ή σε υψηλής έντασης δοκιμασία.
Η χορήγηση pizotifen, ανταγωνιστή του 5-ΗΤ2c υποδοχέα, αποφέρει αύξηση της πρωκτικής θερμοκρασίας χωρίς όμως να μεταβάλλεται η απόδοση σε δοκιμασία 40χλμ. Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα που ανέδειξαν οι περισσότερες διατροφικές παρεμβάσεις επαλήθευσαν την “υπόθεση κόπωσης” της 5-ΗΤ. Η σεροτονίνη κατέχει σημαντικότερο ρόλο κατά τη διάρκεια παρατεταμένης άσκησης. Οι φαρμακολογικές παρεμβάσεις παρουσίασαν αμφιλεγόμενα αποτελέσματα. Τέλος, η κόπωση δεν εξαρτάται μόνο από τη σεροτονίνη και το θέμα χρήζει περαιτέρω έρευνας.
Π. Ευστρατίου ΤΕΦΑΑ/ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη
