Ερευνητές του Ιατρικού Πανεπιστημίου της Βιέννης σε μια προσπάθεια αναχαίτισης των ψυχικών παθήσεων υποστηρίζουν ότι με ένα απλό τεστ σάλιου μπορεί να εντοπιστεί εγκαίρως ο κίνδυνος εκδήλωσης του λεγόμενου «συνδρόμου εξουθένωσης». Τα παρόντα αποτελέσματα περιλαμβάνουν ότι τα υψηλά επίπεδα στρες, κατάθλιψης και άγχους αντικατοπτρίζονται από τις αυξημένες συγκεντρώσεις της σιελογόνης κορτιζόλης, ειδικά λίγο πριν τη νύχτα στο κρεβάτι (nadir).
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) η κατάθλιψη κατέχει την πρώτη θέση στο «φορτίο» νοσηρότητας, παγκοσμίως, και μέχρι το 2030 οι ειδικοί εκτιμούν ότι τρεις ψυχικές παθήσεις θα βρίσκονται στη πρώτη πεντάδα: η κατάθλιψη, η νόσος Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας και η εξάρτηση από το αλκοόλ.
Όπως αναφέρεται σε σχετικό άρθρο στο επιστημονικό έντυπο Scientific Reports, το τεστ βασίζεται στην μέτρηση της κορτιζόλης, ορμόνη που δια της μεταβολικής αποδόμησης προμηθεύει με ενέργεια τον ανθρώπινο οργανισμό.
Τα ποσοστά επικράτησης των προβλημάτων ψυχικής υγείας που σχετίζονται με την εργασία έχουν αυξηθεί δραματικά κατά την τελευταία δεκαετία και αποτελούν πρόκληση για τα εθνικά συστήματα κοινωνικής πρόνοιας . Πράγματι, το 2013, το 5,7% του αυστριακού εργατικού δυναμικού θεωρούσε το ψυχολογικό άγχος ως το κύριο πρόβλημα υγείας που συνδέεται με την εργασία . Ομοίως, το 4,9% ανέφερε ότι υπέφερε από συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους (κυρίως γυναίκες) . Το υπερβολικό άγχος που σχετίζεται με την εργασία μπορεί να οδηγήσει σε εξάντληση, κατάσταση πλήρους εξάντλησης, η οποία περιλαμβάνει διάφορα σωματικά, διανοητικά, συμπεριφορικά και συναισθηματικά συμπτώματα, ανταποκρινόμενα στις υπερβολικές απαιτήσεις εργασίας . Παρόλο που η ψυχολογική εξάντληση έχει ήδη περιγραφεί πριν από πολλά χρόνια 4 , 5, οι ακριβείς φυσιολογικές παράμετροι για τη μέτρησή του παραμένουν ασαφείς. Δεδομένου ότι η εξάντληση συνιστά σοβαρή μείωση του ειδικευμένου εργατικού δυναμικού στα πλέον παραγωγικά έτη, είναι επείγον να καταρτιστούν καλύτεροι τρόποι για τη μέτρησή του τόσο σε υποψήφιους όσο και σε ασθενείς υπό θεραπεία.
Εν συντομία, θεωρείται ότι το ψυχολογικό στρες επεξεργάζεται από τον ιππόκαμπο, το οποίο χρησιμεύει ως περιβάλλον εγκεφάλου-περιβάλλοντος και θα πρέπει να προετοιμάσει τον οργανισμό για τις περιβαλλοντικές αλλαγές. Σε επίπεδο ορμόνης, αυτό αντικατοπτρίστηκε από αλλοιώσεις στην απελευθέρωση της ορμόνης απελευθέρωσης κορτιζόλης (CRH) στην κυκλοφορία του αίματος. Αυξημένα επίπεδα CRH επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου με αποτέλεσμα την προσαρμοστική συμπεριφορά σε υγιή άτομα ή τη μη προσαρμοστική συμπεριφορά και τα ψυχοπαθολογικά συμπτώματα στους ασθενείς. Επιπλέον, η ορμονική σηματοδότηση στον άξονα ΗΡΑ οδηγεί επίσης σε αυξήσεις των επιπέδων κορτιζόλης κατά τη διάρκεια καταστάσεων οξείας ψυχολογικής καταπόνησης ή αμβλύνσεως απόκρισης. Ειδικά η απόκριση κορτιζόλης ξύπνημα (CAR), η οποία είναι η ταχεία αύξηση των επιπέδων κορτιζόλης κατά μήκος της πρώτης 30-45 min στο επόμενο πρωινό ξύπνημα, αντιπροσωπεύει μία πολλά υποσχόμενη και βολικό παράμετρος που σχετίζεται με καταθλιπτικά συμπτώματα και ψυχολογικό στρες .
Η κορτιζόλη παράγεται κυρίως τις πρωινές ώρες από το σώμα μας, όταν ξυπνάμε. Στα υγιή άτομα τα επίπεδα της πέφτουν κατά τη διάρκεια της ημέρας και τελικά στο τέλος της ημέρας δεν είναι καν ανιχνεύσιμη.
Στα άτομα όμως που βιώνουν διαρκώς στρες το σώμα κρατά τα επίπεδα της κορτιζόλης εντός μετρήσιμων επιπέδων για μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε να μπορεί το σώμα να ανταποκριθεί στη μη φυσιολογική κατάσταση που βιώνει. Αν το στρες γίνει χρόνια κατάσταση, τα επίπεδα της κορτιζόλης παραμένουν υψηλά σε ημερήσια βάση.[quote]τα άτομα που είχαν υψηλά επίπεδα εργασιακού στρες είχαν και αξιοσημείωτα υψηλές τιμές κορτιζόλης το μεσημέρι και το βράδυ [/quote]
Οι Χελμουτ Χασλασερ, Αλεξάντερ Πιλγκερ και Ρομπερτ Βινκερ υποστηρίζουν ότι τα αυξημένα επίπεδα της κορτιζόλης μπορούν να ανιχνευθούν σε ένα απλό δείγμα σάλιου, το οποίο θα πρέπει να έχει ληφθεί είτε στο μεσημέρι, είτε το βράδυ, για να είναι αξιόπιστος ο υπολογισμός του κινδύνου εξουθένωσης.
Οι ερευνητές συγκρίνοντας τα επίπεδα εργασιακού στρες και τα επίπεδα της κορτιζόλης σε ασθενείς με σύνδρομο εξουθένωσης με αυτά υγιών ατόμων ανέφεραν: «διαπιστώσαμε ότι τα άτομα που είχαν υψηλά επίπεδα εργασιακού στρες είχαν και αξιοσημείωτα υψηλές τιμές κορτιζόλης το μεσημέρι και το βράδυ επίσης. Επίσης, παρατηρήσαμε μια βελτίωση στην κλινική πορεία και τα επίπεδα της κορτιζόλης σε ασθενείς που λάμβαναν θεραπεία για το στρες. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τους δείκτες αυτούς για τον εντοπισμό των ατόμων που κινδυνεύουν περισσότερο από εξουθένωση», σημειώνουν.
Οι ειδικοί σκοπεύουν να συνεχίσουν την έρευνα για να επιβεβαιώσουν τα αποτελέσματα τους και να αναπτύξουν τελικά ένα αξιόπιστο βιοχημικά σύστημα πρόγνωσης που να μπορεί κάποτε να χρησιμοποιηθεί στην καθ’ ημέρα πράξη για τα άτομα που κινδυνεύουν από εξουθένωση. Πάντως, στη πειραματική φάση το τεστ επέδειξε 100% ακρίβεια στον εντοπισμό των ατόμων με κίνδυνο εξουθένωσης με μόνο ένα δείγμα σάλιου.
μέρος του δημοσιεύματος από το in. gr
